Σαν να μην πέρασε μια μέρα για τις τράπεζες ...
(1)
Σαν να μην πέρασε μια μέρα για τις τράπεζες
ΧΑΡΗ ΣΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΕΡΔΙΖΟΥΝ ΞΑΝΑ, ΑΛΛΑ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΠΕΙΛΕΙΤΑΙ ΜΕ ΝΕΑ ΥΦΕΣΗ
ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers και τη δριμεία ύφεση που ακολούθησε, η παγκόσμια οικονομία επανέρχεται στο σημείο μηδέν.
Οι μεγάλες επενδυτικές τράπεζες του πλανήτη -η δράση των οποίων στις τελευταίες δεκαετίες απέβη καθοριστική για τον υπερδανεισμό του χρηματοοικονομικού συστήματος- ξανανθίζουν. Στο α' τρίμηνο της φετινής χρονιάς, τέσσερις από τις μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ -μεταξύ αυτών και οι JP Morgan, Morgan Stanley- εμφάνισαν κέρδη σε όλες τις συνεδριάσεις του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, επιτυγχάνοντας ένα απίστευτο ρεκόρ. Υψηλή κερδοφορία ανακοινώσαν στο ίδιο διάστημα οι περισσότερες τράπεζες και στην Ευρώπη.
Αφού απορρόφησαν εκατοντάδες δισ. δολαρίων για τη διάσωσή τους, πριμοδοτήθηκαν με τζάμπα ρευστότητα για μήνες από τις κεντρικές τράπεζες, επωφελήθηκαν των αμφιλεγόμενων «τεστ αντοχής» για να βελτιώσουν την αξία της μετοχής τους και την κερδοφορία από το trading, επέστρεψαν στις business as usual τους τελευταίους μήνες. Σαν να μη συνέβη τίποτα κερδοσκόπησαν έτσι ξανά με την ευρωπαϊκή κρίση χρέους αυτήν την άνοιξη και με τις τιμές του σιταριού, του κακάο και των άλλων τροφίμων στο καλοκαίρι, ενώ δειλά δειλά έχουν αρχίσει να βάζουν στην μπάντα για τα στελέχη τους τα γνωστά πλουσιοπάροχα μπόνους.
Tου JAN SAUDEK
Η ύφεση
Την ίδια στιγμή η πραγματική οικονομία του πλανήτη παλεύει να βγει από τη βαθύτερη μεταπολεμική της ύφεση. Εχοντας βιώσει αρνητική ανάπτυξη για διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους, αναδύθηκε από την ύφεση από τα μέσα της περασμένης χρονιάς χάρη στα πρωτόγνωρα δημοσιονομικά πακέτα στήριξης των κυβερνήσεων.
Αυτή ανάκαμψη δεν έδωσε λύση στις βασικές αιτίες της κρίσης, την ασύδοτη λειτουργία των αγορών και την τεράστια επέκταση του χρηματοοικονομικού συστήματος σε βάρος της οικονομίας, την εκκαθάριση της υδρογονοβόμβας των ύψους 600 τρισ. δολαρίων παραγώγων. Από την άλλη δεν δημιούργησε τις αναγκαίες θέσεις εργασίας έτσι ώστε καλυφθούν οι απώλειες στη ζήτηση.
Σε φάση στασιμότητας τους τελευταίους μήνες, η παγκόσμια οικονομία φλερτάρει έτσι ξανά με μια δεύτερη ύφεση και την είσοδο της στο δύσβατο μονοπάτι του αποπληθωρισμού, φέρνοντας όλο και πιο συχνά στη μνήμη μέρες του 1930. Την ίδια στιγμή κράτη απειλούνται με χρεοκοπία λόγω των χρεών και των ελλειμμάτων που συσσώρευσαν από τα πακέτα διάσωσης των τραπεζών, το μεταπολεμικό «κράτος πρόνοιας» χάνεται, η εθνική οικονομική πολιτική σε αρκετές χώρες αντικαθίσταται με νεοφιλελεύθερες συνταγές του ΔΝΤ, η αγοραστική δύναμη της μεσαίας τάξης στις χώρες της Δύσης συρρικνώνεται διαρκώς από τα σκληρά πακέτα λιτότητας, περίπου 40 εκατ. Αμερικανοί συνεχίζουν να σιτίζονται με κουπόνια... η φτώχεια μεγαλώνει.
Υποταγμένες στις θελήσεις και τις επιταγές των τραπεζιτών, οι κυβερνήσεις δείχνουν αδύναμες να δώσουν λύσεις. Η μεταρρύθμιση που υποσχέθηκαν, η κατά Σαρκοζί «επανίδρυση του καπιταλισμού» παραμένει ακόμη κενό γράμμα και οι σύνοδοι του G20, του G7, του ΔΝΤ -που προβάλλει ξανά ισχυρό παρά ποτέ- και της Παγκόσμιας Τράπεζας κατήντησαν συγκεντρώσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα.
1
Από τον Οκτώβριο του 2008 οι 27 χώρες της Ε.Ε. έχουν πετάξει περισσότερα από 50 σωσίβια στις τράπεζες. Η συνολική βοήθεια -ενέσεις κεφαλαίου, εγγυήσεις για τραπεζικές υποχρεώσεις και ρευστότητα- ισοδυναμεί με το 43,6% του ΑΕΠ των 27 χωρών.
2
Η αμερικανική κυβέρνηση δαπάνησε, εγγυήθηκε ή δάνεισε περισσότερα από 10 τρισ. δολάρια για τη διάσωση των τραπεζών. Εξ αυτών η Fed χορήγησε τα μισά, το υπουργείο Οικονομικών 2,5 δισ. δολάρια και τα υπόλοιπα η Ομποσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων (FDIC).
(2)2 χρόνια κρίση
Η βιομηχανία της φούσκας, τότε και τώρα
ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΧΟΥΝ ΘΕΣΠΙΣΤΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΑΓΟΡΑ, ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
ΣΤΙΣ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ του 2008 μία είδηση έπεφτε σαν βόμβα στα διεθνή χρηματιστήρια. Η ιστορική αμερικανική επενδυτική τράπεζα Lehman Brothers, η «ναυαρχίδα» της Γουόλ Στριτ, κατέθετε αίτηση πτώχευσης, ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου.
Τα χρηματιστήρια άρχισαν να καταρρέουν, ο πανικός και το πάγωμα της διατραπεζικής αγοράς απείλησε με κατάρρευση τις τράπεζες ολόκληρου του κόσμου. Οι κυβερνήσεις έσπευσαν να ενισχύσουν με δισεκατομμύρια δολάρια και ευρώ τις τράπεζες, καθώς ο εφιάλτης ενός νέου 1929 βρισκόταν προ των πυλών.
Δύο χρόνια μετά, οι τράπεζες λειτουργούν με ελάχιστους περιορισμούς. Τα κράτη και οι πολίτες όμως κλήθηκαν να τις σώσουν και τώρα πληρώνουν το τίμημα: τεράστια χρέη για τα κράτη, προγράμματα λιτότητας και ανεργία για τους πολίτες. Πώς φθάσαμε έως εδώ; Οι άμεσες αιτίες που δημιούργησαν τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση που σηματοδότησε η προ διετίας κατάρρευση της Lehman Brothers, αποδίδονται στην κατάρρευση της αμερικανικής αγοράς ακινήτων το 2007 και τα περιβόητα στεγαστικά υψηλού ρίσκου (subprimes).
Οι βαθύτερες αιτίες, ωστόσο, κρύβονται στη φύση του ίδιου του καπιταλισμού που γεννά ασταμάτητα κρίσεις, όπως ο ίδιος ο αμερικανός οικονομολόγος, ο επονομαζόμενος «δόκτωρ καταστροφή», Νουριέλ Ρουμπινί παραδέχεται σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Σπίγκελ».
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Αρχές της δεκαετίας του 2000 ο πρόεδρος της Fed Αλαν Γκρίνσπαν ξεκίνησε την πολιτική των χαμηλών επιτοκίων. Από το 2000 μέχρι το 2003 τα αμερικανικά επιτόκια μειώθηκαν από το 6,5% στο 1%. Στόχος, να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της προηγούμενης κρίσης, της χρηματιστηριακής κατάρρευσης dot.com. Η κίνηση αυτή, όμως, δημιούργησε μία φούσκα στην αμερικανική αγορά ακινήτων. Ολοι έσπευδαν να πάρουν χαμηλότοκα δάνεια για να αγοράσουν σπίτι πιστεύοντας ότι η τιμή του θα ανεβαίνει διαρκώς. Ο δανεισμός έφτασε στα ύψη, καθώς πολλοί εκμεταλλεύτηκαν τα χαμηλά επιτόκια για να δανειστούν και να επενδύσουν σε μετοχές ή εμπορεύματα.
Μεταξύ 1997 και 2006 η τιμή του μέσου αμερικανικού σπιτιού είχε αυξηθεί κατά 124%.
Η φούσκα όμως άρχισε να σπάει. Τον Σεπτέμβριο του 2008 η μέση τιμή στην αμερικανική αγορά ακινήτων είχε υποχωρήσει περισσότερο από 20% σε σχέση με τα μέσα του 2006.
Η νέα κατηγορία στεγαστικών δανείων, τα υψηλού ρίσκου (subprimes), πριμοδοτήθηκε από την κυβέρνηση Κλίντον το 1999, στο πλαίσιο της «κοινωνικής πολιτικής»: να αποκτήσουν ένα κομμάτι από την πίτα του αμερικανικού ονείρου οι απόκληροι της αφροαμερικανικής και ισπανόφωνης κοινότητας.
Σαν να μην έφθανε αυτό, τα εν λόγω δάνεια μετατράπηκαν σε τίτλους: μία νέα κατηγορία προϊόντων άνθησε. Ηταν τα credit default obligations (CDOs), χρηματιστηριακά παράγωγα που στηρίζονταν στα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια.
Τι συνέβαινε; Οι τράπεζες μοίραζαν αφιδώς χρήμα. Για να βρουν κεφάλαια να συνεχίσουν την ίδια πολιτική «πακετάριζαν» τα δάνειά τους και, αφού προηγουμένως εξασφάλιζαν για τα συγκεκριμένα προϊόντα «υψηλές βαθμολογίες» από τους οίκους αξιολόγησης, τα πουλούσαν σε επενδυτές σε όλο τον κόσμο. Ετσι αντλούσαν κεφάλαια και συνέχιζαν να πουλούν δάνεια.
Η φούσκα όμως έσκασε και η κατάρρευση, που κορυφώθηκε με την Lehman Brothers, γέμισε με «τοξικά» τους ισολογισμούς των τραπεζών.
Η μόχλευση, ο δανεισμός δηλαδή με βάση τον «αέρα» των προσδοκώμενων αποδόσεων, μέσω του οποίου τράπεζες και hedge funds έβγαζαν εκατομμύρια με λογής λογής φούσκες (εμπορεύματα, χρηματιστήρια) επιδείνωσε την κατάσταση.
Πολλοί πιστεύουν ότι η βασική αιτία που οδήγησε στην κρίση ήταν η κατάργηση το 1999 του περιβόητου νόμου Glass-Steegal που είχε ιστορία από την εποχή του Νιου Ντιλ». Ο νόμος αυτός διαχώριζε επενδυτικές και εμπορικές δραστηριότητες των τραπεζών. Δεν επέτρεπε δηλαδή σε μια τράπεζα που διαχειρίζεται τα χρήματα των καταθετών της και πουλά δάνεια να μπαίνει στο παιχνίδι των αγορών. Αυτό ήταν ο ρόλος των επενδυτικών τραπεζών. Η κατάργησή του άνοιξε το δρόμο σε ομίλους όπως η Citigroup να μπουν στο επικίνδυνο παιχνίδι των subprimes και να γλιτώσουν τελικά από την κατάρρευση χάρη στα λεφτά των αμερικανών φορολογουμένων.
Η κατάργηση, άλλωστε, του νόμου αυτού ήταν το τελευταίο κεφάλαιο στη διαδικασία απελευθέρωσης της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αγοράς, για την οποία πίεσαν οι τραπεζίτες επί δεκαετίες.
ΖΑΝ-ΚΛΟΝΤ ΤΡΙΣΕ
Επικεφαλής ΕΚΤ
ΤΟΤΕ
«Ισως αυτό που χρειαζόμαστε να είναι να επιστρέψουμε στο πρώτο Μπρέτον Γουντς, να επιστρέψουμε στην πειθαρχία. Είναι απολύτως προφανές ότι οι χρηματοοικονομικές αγορές χρειάζονται πειθαρχία: μακροοικονομική, νομισματική, αγοραστική πειθαρχία».
ΤΩΡΑ
«Δεδομένης της έκτακτης δημοσιονομικής επιδείνωσης τα τελευταία δύο χρόνια, υπάρχει άμεση ανάγκη για την εφαρμογή αξιόπιστων μεσοπρόθεσμων στρατηγικών εξυγίανσης με στόχο την ανάκτηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και τη δημιουργία περιθωρίου για δημοσιονομικούς ελιγμούς...».
ΠΟΛ ΚΡΟΥΓΚΜΑΝ
Αμερικανός οικονομολόγος
«Θα καταρρεύσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ; Δεν το νομίζω, αλλά δεν είμαι και σίγουρος. Η παραδοσιακή τραπεζική, όπου οι καταθέτες άφηναν τα χρήματά τους στο γκισέ και έπειτα τα δάνειζαν οι τραπεζίτες με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, έχει σε μεγάλο βαθμό εκλείψει και έχει αντικατασταθεί με ένα "σκιώδες τραπεζικό σύστημα"».
«Φαίνεται πως έχουμε αποφύγει τη δεύτερη Μεγάλη Υφεση. Αλλά με το να βλέπουμε τον σύγχρονο κόσμο μέσα από τις προλήψεις των παππούδων μας είναι ένας σίγουρος τρόπος να επιβεβαιώσουμε το χειρότερο σενάριο: μια παρατεταμένη περίοδος ασθενούς ανάπτυξης με πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας».
Του ΜΩΥΣΗ ΛΙΤΣΗ
΄΄Ελευθεροτυπία ΄΄
12 Σεπτεμβρίου 2010
3
Οι τραπέζες δαπάνησαν τα περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο κλάδο στις ΗΠΑ στις δύο τελευταίες προεκλογικές εκστρατείες για την προώθηση των υποψηφίων
Του ΜΠΑΜΠΗ ΜΙΧΑΛΗ
''Ελευθεροτυπία ''
12 Σεπτεμβρίου 2010
( Οι ''υπογραμμίσεις''-χρώμα,μέγεθος γραμματοσειράς- και οι εικονογραφήσεις στις αναρτήσεις γίνονται με ευθύνη του blogger)
( Οι ''υπογραμμίσεις''-χρώμα,μέγεθος γραμματοσειράς- και οι εικονογραφήσεις στις αναρτήσεις γίνονται με ευθύνη του blogger)
Η βιομηχανία της φούσκας, τότε και τώρα
ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΧΟΥΝ ΘΕΣΠΙΣΤΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΑΓΟΡΑ, ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
ΣΤΙΣ 15 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ του 2008 μία είδηση έπεφτε σαν βόμβα στα διεθνή χρηματιστήρια. Η ιστορική αμερικανική επενδυτική τράπεζα Lehman Brothers, η «ναυαρχίδα» της Γουόλ Στριτ, κατέθετε αίτηση πτώχευσης, ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου.
Τα χρηματιστήρια άρχισαν να καταρρέουν, ο πανικός και το πάγωμα της διατραπεζικής αγοράς απείλησε με κατάρρευση τις τράπεζες ολόκληρου του κόσμου. Οι κυβερνήσεις έσπευσαν να ενισχύσουν με δισεκατομμύρια δολάρια και ευρώ τις τράπεζες, καθώς ο εφιάλτης ενός νέου 1929 βρισκόταν προ των πυλών.
Δύο χρόνια μετά, οι τράπεζες λειτουργούν με ελάχιστους περιορισμούς. Τα κράτη και οι πολίτες όμως κλήθηκαν να τις σώσουν και τώρα πληρώνουν το τίμημα: τεράστια χρέη για τα κράτη, προγράμματα λιτότητας και ανεργία για τους πολίτες. Πώς φθάσαμε έως εδώ; Οι άμεσες αιτίες που δημιούργησαν τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση που σηματοδότησε η προ διετίας κατάρρευση της Lehman Brothers, αποδίδονται στην κατάρρευση της αμερικανικής αγοράς ακινήτων το 2007 και τα περιβόητα στεγαστικά υψηλού ρίσκου (subprimes).
Οι βαθύτερες αιτίες, ωστόσο, κρύβονται στη φύση του ίδιου του καπιταλισμού που γεννά ασταμάτητα κρίσεις, όπως ο ίδιος ο αμερικανός οικονομολόγος, ο επονομαζόμενος «δόκτωρ καταστροφή», Νουριέλ Ρουμπινί παραδέχεται σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Σπίγκελ».
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Αρχές της δεκαετίας του 2000 ο πρόεδρος της Fed Αλαν Γκρίνσπαν ξεκίνησε την πολιτική των χαμηλών επιτοκίων. Από το 2000 μέχρι το 2003 τα αμερικανικά επιτόκια μειώθηκαν από το 6,5% στο 1%. Στόχος, να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της προηγούμενης κρίσης, της χρηματιστηριακής κατάρρευσης dot.com. Η κίνηση αυτή, όμως, δημιούργησε μία φούσκα στην αμερικανική αγορά ακινήτων. Ολοι έσπευδαν να πάρουν χαμηλότοκα δάνεια για να αγοράσουν σπίτι πιστεύοντας ότι η τιμή του θα ανεβαίνει διαρκώς. Ο δανεισμός έφτασε στα ύψη, καθώς πολλοί εκμεταλλεύτηκαν τα χαμηλά επιτόκια για να δανειστούν και να επενδύσουν σε μετοχές ή εμπορεύματα.
Μεταξύ 1997 και 2006 η τιμή του μέσου αμερικανικού σπιτιού είχε αυξηθεί κατά 124%.
Η φούσκα όμως άρχισε να σπάει. Τον Σεπτέμβριο του 2008 η μέση τιμή στην αμερικανική αγορά ακινήτων είχε υποχωρήσει περισσότερο από 20% σε σχέση με τα μέσα του 2006.
Η νέα κατηγορία στεγαστικών δανείων, τα υψηλού ρίσκου (subprimes), πριμοδοτήθηκε από την κυβέρνηση Κλίντον το 1999, στο πλαίσιο της «κοινωνικής πολιτικής»: να αποκτήσουν ένα κομμάτι από την πίτα του αμερικανικού ονείρου οι απόκληροι της αφροαμερικανικής και ισπανόφωνης κοινότητας.
Σαν να μην έφθανε αυτό, τα εν λόγω δάνεια μετατράπηκαν σε τίτλους: μία νέα κατηγορία προϊόντων άνθησε. Ηταν τα credit default obligations (CDOs), χρηματιστηριακά παράγωγα που στηρίζονταν στα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια.
Τι συνέβαινε; Οι τράπεζες μοίραζαν αφιδώς χρήμα. Για να βρουν κεφάλαια να συνεχίσουν την ίδια πολιτική «πακετάριζαν» τα δάνειά τους και, αφού προηγουμένως εξασφάλιζαν για τα συγκεκριμένα προϊόντα «υψηλές βαθμολογίες» από τους οίκους αξιολόγησης, τα πουλούσαν σε επενδυτές σε όλο τον κόσμο. Ετσι αντλούσαν κεφάλαια και συνέχιζαν να πουλούν δάνεια.
Η φούσκα όμως έσκασε και η κατάρρευση, που κορυφώθηκε με την Lehman Brothers, γέμισε με «τοξικά» τους ισολογισμούς των τραπεζών.
Η μόχλευση, ο δανεισμός δηλαδή με βάση τον «αέρα» των προσδοκώμενων αποδόσεων, μέσω του οποίου τράπεζες και hedge funds έβγαζαν εκατομμύρια με λογής λογής φούσκες (εμπορεύματα, χρηματιστήρια) επιδείνωσε την κατάσταση.
Πολλοί πιστεύουν ότι η βασική αιτία που οδήγησε στην κρίση ήταν η κατάργηση το 1999 του περιβόητου νόμου Glass-Steegal που είχε ιστορία από την εποχή του Νιου Ντιλ». Ο νόμος αυτός διαχώριζε επενδυτικές και εμπορικές δραστηριότητες των τραπεζών. Δεν επέτρεπε δηλαδή σε μια τράπεζα που διαχειρίζεται τα χρήματα των καταθετών της και πουλά δάνεια να μπαίνει στο παιχνίδι των αγορών. Αυτό ήταν ο ρόλος των επενδυτικών τραπεζών. Η κατάργησή του άνοιξε το δρόμο σε ομίλους όπως η Citigroup να μπουν στο επικίνδυνο παιχνίδι των subprimes και να γλιτώσουν τελικά από την κατάρρευση χάρη στα λεφτά των αμερικανών φορολογουμένων.
Η κατάργηση, άλλωστε, του νόμου αυτού ήταν το τελευταίο κεφάλαιο στη διαδικασία απελευθέρωσης της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αγοράς, για την οποία πίεσαν οι τραπεζίτες επί δεκαετίες.
ΖΑΝ-ΚΛΟΝΤ ΤΡΙΣΕ
Επικεφαλής ΕΚΤ
ΤΟΤΕ
«Ισως αυτό που χρειαζόμαστε να είναι να επιστρέψουμε στο πρώτο Μπρέτον Γουντς, να επιστρέψουμε στην πειθαρχία. Είναι απολύτως προφανές ότι οι χρηματοοικονομικές αγορές χρειάζονται πειθαρχία: μακροοικονομική, νομισματική, αγοραστική πειθαρχία».
ΤΩΡΑ
«Δεδομένης της έκτακτης δημοσιονομικής επιδείνωσης τα τελευταία δύο χρόνια, υπάρχει άμεση ανάγκη για την εφαρμογή αξιόπιστων μεσοπρόθεσμων στρατηγικών εξυγίανσης με στόχο την ανάκτηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και τη δημιουργία περιθωρίου για δημοσιονομικούς ελιγμούς...».
ΠΟΛ ΚΡΟΥΓΚΜΑΝ
Αμερικανός οικονομολόγος
«Θα καταρρεύσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ; Δεν το νομίζω, αλλά δεν είμαι και σίγουρος. Η παραδοσιακή τραπεζική, όπου οι καταθέτες άφηναν τα χρήματά τους στο γκισέ και έπειτα τα δάνειζαν οι τραπεζίτες με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, έχει σε μεγάλο βαθμό εκλείψει και έχει αντικατασταθεί με ένα "σκιώδες τραπεζικό σύστημα"».
«Φαίνεται πως έχουμε αποφύγει τη δεύτερη Μεγάλη Υφεση. Αλλά με το να βλέπουμε τον σύγχρονο κόσμο μέσα από τις προλήψεις των παππούδων μας είναι ένας σίγουρος τρόπος να επιβεβαιώσουμε το χειρότερο σενάριο: μια παρατεταμένη περίοδος ασθενούς ανάπτυξης με πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας».
Του ΜΩΥΣΗ ΛΙΤΣΗ
΄΄Ελευθεροτυπία ΄΄
12 Σεπτεμβρίου 2010