Σύστημα αμοιβαίας στήριξης στην Ευρωζώνη ...
Χρήσιμα συμπεράσματα από τις εξελίξεις σε Ισπανία και
Ιταλία και την παρακολούθηση μεγεθών που αφορούν την οικονομία τους
Η μάχη για τη σωτηρία του ευρώ εξαρτάται από μία ερώτηση:
Μπορούν μεγάλες
χώρες, ειδικότερα η Ιταλία και η Ισπανία, να θέσουν υπό έλεγχο το δημόσιο χρέος
τους;
Επειδή είναι μέλη μιας νομισματικής ένωσης δεν μπορούν να επιλέξουν την
εύκολη λύση και να υποτιμήσουν το νόμισμά τους προκειμένου να μειώσουν τις
υποχρεώσεις τους και να ενισχύσουν τις εξαγωγές τους.
Αντιθέτως, πρέπει να προβούν σε επώδυνες περικοπές δαπανών και μισθών για να
αποκαταστήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Η επιλογή αυτή μπορεί να καταστήσει
το δημόσιο χρέος λιγότερο διαχειρίσιμο διότι πλήττει την ανάπτυξη. Αν το σφίξιμο
του ζωναριού αποδειχθεί ανυπόφορο ή αν οι αγορές άρουν την εμπιστοσύνη τους στην
ικανότητα των κυβερνήσεων να πετύχουν, τότε η Ευρωζώνη θα διασπαστεί.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν αναλάβει δράση προκειμένου να περιορίσουν την
κρίση, υποσχόμενοι να αναλάβουν από κοινού την ευθύνη επιτήρησης των τραπεζών,
αφαιρώντας δυνητικά ένα σημαντικό βάρος από τις κυβερνήσεις που αντιμετωπίζουν
δυσκολίες. Ακόμη σημαντικότερο είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να διατηρήσει
σε βιώσιμο επίπεδο το επιτόκιο δανεισμού των χωρών, αρκεί αυτές να εφαρμόζουν
υπεύθυνη δημοσιονομική πολιτική.
Τι επέτυχαν οι Ευρωπαίοι με αυτές τις ενέργειες; Ενας τρόπος να αξιολογήσει
κανείς τα δημόσια οικονομικά μιας χώρας είναι να συγκρίνει τις δημοσιονομικές
προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα με όσα έχει πετύχει στο παρελθόν. Το κάναμε
συγκρίνοντας δύο αριθμούς για την Ιταλία και την Ισπανία:
Πρώτα εξετάζουμε το μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα που έχει καταφέρει να
διατηρήσει η κυβέρνηση σε διάστημα δέκα ετών κατά τις περασμένες δεκαετίες. Στη
συνέχεια εξετάζουμε ποιο είναι το μέγεθος του πρωτογενούς πλεονάσματος που
πρέπει να επιτύχει η κυβέρνηση προκειμένου να διασφαλίσει ότι το χρέος της δεν
αυξάνεται ταχύτερα από την οικονομία της. Αν ο πρώτος αριθμός είναι μεγαλύτερος
από τον δεύτερο, τότε σύμφωνα με το ιστορικό προηγούμενο το δημόσιο χρέος της
χώρας είναι διαχειρίσιμο. Το αποτέλεσμα μπορεί να αλλάξει από «μέρα σε μέρα»
ανάλογα με το πώς αλλάζουν τα επιτόκια δανεισμού της χώρας και οι οικονομικές
προοπτικές της.
Τα αποτελέσματα είναι ταυτόχρονα ενθαρρυντικά και τρομακτικά. Η αναγγελία του
προγράμματος αγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ στις 6 Σεπτεμβρίου έφερε ηρεμία στις
αγορές απομακρύνοντας την Ισπανία και την Ιταλία από το χείλος του γκρεμού.
Μέχρι τον Ιούλιο και οι δύο χώρες είχαν διαβεί το κατώφλι της οικονομικής
αφερεγγυότητας. Μέχρι τις 12 Οκτωβρίου, με το επιτόκιο του δεκαετούς ομολόγου
μειωμένο στο 5,6%, η Ισπανία θα μπορούσε να τη γλιτώσει με πρωτογενές πλεόνασμα
1,3% του ΑΕΠ, δηλαδή λίγο παρακάτω από την υψηλότερη τιμή, 2,1%, που έχει
πετύχει κατά μέσον όρο επί μία δεκαετία. Η Ιταλία, η οποία έχει υψηλότερο χρέος,
θα πρέπει να διατηρήσει πρωτογενές πλεόνασμα ίσο με 2,3% προκειμένου να μην
αυξάνεται το χρέος της – αριθμό που μάλλον θα επιτύχει εφέτος.
Τώρα το τρομακτικό μέρος. Αν και η σωτηρία είναι εφικτή, οι κυβερνήσεις θα
πρέπει να προσπαθήσουν σκληρά. Το ΔΝΤ υπολογίζει ότι φέτος η Ισπανία θα έχει
δημοσιονομικό έλλειμμα 4,5%, οπότε η ισπανική κυβέρνηση θα πρέπει να επιβάλει
μέτρα λιτότητας ίσα με το 6% του ΑΕΠ προκειμένου να επιτύχει πρωτογενές
πλεόνασμα 1,3%. Με την ισπανική οικονομία να βρίσκεται ήδη σε ύφεση, την ανεργία
στο 25% και την Καταλωνία να απειλεί με απόσχιση, είναι δύσκολο να φανταστούμε
πώς η ισπανική κυβέρνηση θα λάβει τα μέτρα χωρίς να διαλυθεί η χώρα.
Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Ισπανία καταδεικνύουν γιατί οι Ευρωπαίοι
ηγέτες πρέπει να σκεφτούν πέρα από τα μέτρα λιτότητας, που μέχρι σήμερα
αποτελούν τη βασική λύση για τα προβλήματα του ευρώ. Οι οικονομολόγοι
υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι για να επιβιώσει η Ευρωζώνη χρειάζεται ένα
σύστημα αμοιβαίας υποστήριξης.
Μια τέτοια ένωση μεταφοράς πόρων δεν είναι απαραίτητο να έχει εκβιαστικό
χαρακτήρα. Υπολογίζουμε ότι κατά μέσον όρο το ετήσιο κόστος για τη Γερμανία θα
ήταν μερικά εκατοστά της μονάδας του ΑΕΠ. Επίσης η Ενωση θα πρέπει να κινηθεί
γρήγορα και στο ζήτημα της τραπεζικής ένωσης.
Αν οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν να σπαταλήσουν την πρόοδο που έχουν επιτύχει, θα
πρέπει να προσπαθήσουν σκληρότερα προκειμένου να οικοδομήσουν μια βαθύτερη
ένωση.
Bloomberg
News.kathimerini.gr 27/10/2012